وضعیت حقوقی زن با فوت شوهر

با فوت شوهر، ازدواج زن منحل می شود و تنها به عنوان یکی از وراث متوفی شناخته خواهد شد. اما شرایط خاصی بر زندگی وی ایجاد می شود که در این مقاله به بررسی این شرایط می پردازیم.

انحلال ازدواج:

با مرگ زن یا شوهر، ازدواجشان از بین می رود. لذا لازم است که زن 4 ماه و 10 روز عده نگه دارد. پس از آن می تواند مجدداً ازدواج نماید.

مطابق ماده1154 قانون مدنی ،احتساب این عده و شروع آن از تاریخ فوت شوهر است. اگر این تاریخ پس از مدتی به اطلاع زن برسد مطابق قول مشهور فقهای امامیه، از تاریخی که خبر فوت به زن می رسد زمان عده آغاز می گردد.

1.مهریه

اگر زن هنوز مهریه خود را از شوهرش نگرفته باشد، می تواند با فوت شوهر و پیش از تقسیم ارث، مهریه خود را از اموال وی بردارد. در حقیقت زن مانند یک طلبکار از شوهر است. وراث ملزم هستند در صورت مطالبه زن، مهریه وی را از ترکه و اموال باقیمانده از متوفی بپردازند.

مهریه از دیون ممتاز محسوب می شود. یعنی در صورتی که شوهر علاوه بر مهریه، بدهی های دیگری داشته باشد، دین مهریه زن بر همه دیون مقدم است. به غیر از دین دارای رهن. (گرفتن مهریه بعد از فوت شوهر)

دقت کنید زن دائم پس از دریافت کامل مهریه، همچنان یکی از وراث محسوب می شود و می تواند علاوه بر مهریه، از شوهر ارث ببرد.

2-ارث:

در صورتی که شوهر دارای فرزندی باشد، سهم زن از ماترک و اموال متوفی یک هشتم دارایی وی است. اما اگر شوهر فرزندی برای خود نداشته باشد، سهم همسر وی یک چهارم کل اموال می شود.

نکته مهم در ارث زن، ازدواج موقت است. در ازدواج موقت هیچ صورت برای زن ارثی در نظر گرفته نمی شود. حتی اگر ضمن عقد ازدواج، شرط ارث  شده باشد. در این موارد شرط باطل و ارثی به زن نخواهد رسید.

نکته مهم در ارث زن این است که در حال حاضر زن از عین اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول ارث می برد. یعنی نمی تواند ملک شوهر را به عنوان ارث خود بردارد. (مگر با رضایت سایر وراث) اما می تواند درخواست فروش آن را بدهد و از پول حاصله ارثیه خود را بگیرد.

دقت کنید ورثه تا سهم زن را نداده‌اند، نباید در بنا و چیزهایی که زن از قیمت آنها ارث می‌برد، بدون اجازه او تصرّف کنند.

همچنین چنانچه پیش از دادن سهم زن، اینها را بفروشند، در صورتی که زن معامله را اجازه دهد، صحیح وگرنه نسبت به سهم او باطل است.

3-نفقه:

همانطور که گفتیم با فوت یکی از زوجین، ازدواج منحل می شود و پس از این بحث حقوق و تکالیف دیگر مطرح نیست. پس زوجه دیگر نمی تواند نفقه ای از شوهر خود و ماترک وی دریافت کند.حتی در طول مدت عده وفات نیز حقی برای زن تحت عنوان نفقه وجود ندارد.

نکته دیگر اینکه با وجود عدم امکان دریافت نفقه از ماترک شوهر، زن بر اساس قانون می تواند برای نفقه گذشته خودش اقدام حقوقی انجام بدهد . چرا که نفقه زن به عنوان دینی بر ذمه یا عهده شوهرش است و به محض اینکه زن آن را مطالبه کند ، باید به او پرداخت شود . (نفقه زن بعد از فوت شوهر)

4-اجرت المثل ایام زوجیت:

زن وظایف خاصی در زندگی زناشویی دارد که توسط قانون و شرع برشمرده شده است. این وظایف شامل تمکین عام و تمکین خاص است. در صورتی که زن در طول زندگی مشترک وظایف خاص و عام خود را به درستی انجام داده باشد، هر زمان حتی بعد از فوت شوهر می تواند اجرت المثل ایام زوجیت خود را مطالبه نماید. دادگاه با جلب نظر کارشناس اجرت المثل این سالها را تعیین می نماید.

نویسنده: ریحانه خلیلی وکیل پایه دادگستری و مشاور حقوقی