به طور کلی گواهی انحصار وراثت سندی است که به موجب آن نسبتی که ورثه با متوفی دارند و میزان سهم الارث آنها از اموال متوفی تعیین می گردد. (مواد 372 و 373 قانون امور حسبی )علاوه بر این مطابق ماده 9 قانون تصدیق انحصار وراثت،اگر شخص یا اشخاصی بخواهند اموال منقول یا غیرمنقول متوفی را اخذ کنند و یا طلب وی را وصول کنند باید اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت نمایند.
فلذا اخذ گواهی انحصار وراثت اولین اقدامی است که باید توسط وراث متوفی صورت بگیرد.
مرجع صالح برای صدور گواهی انحصار وراثت
بر اساس قانون شورای حل اختلاف این نهاد به عنوان مرجع صالح جهت رسیدگی و صدور گواهی انحصار وراثت می باشد. سوالی که مطرح می شود این است که متقاضیان باید درخواست خود را در کدام حوزه قضایی به ثبت برسانند. برای پاسخ به این سوال باید به ماده 20 قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه کرد. به استناد این ماده کلیه دعاوی راجع به ترکه متوفی باید در دادگاه محلی اقامه شود که آخرین اقامتگاه متوفی در حوزه قضایی آن واقع شده است. در صورتی که آخرین محل اقامت متوفی معلوم نباشد، دادگاه آخرین محل سکونت وی صالح برای رسیدگی خواهد بود.
بنابراین شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت و یا آخرین محل سکونت متوفی برای رسیدگی به درخواست صالح خواهد بود. حتی اگر متوفی در حوزه قضایی آن فوت نکرده باشد و یا اموالی در آن حوزه نداشته باشد.
چه کسانی می توانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت نمایند
برای پاسخ به این سوال باید به ماده 360 قانون امور حسبی مراجعه کرد. بر اساس این ماده اشخاص ذیل می توانند نسبت به تحصیل گواهی انحصار وراثت اقدام کنند.
1-هر یک از وراث به تنهایی و یا به اجماع
2- سایر اشخاصی که خود را در اموال متوفی ذی نفع می دانند.( طلبکاران و اشخاصی که متوفی به نفع آنها وصیت کرده است.)
مدارک مورد نیاز جهت تحصیل گواهی انحصار وراثت
1- گواهی فوت متوفی: متقاضیان دریافت گواهی فوت می توانند برای اخذ آن به اداره ثبت احوال محل فوت متوفی مراجعه کنند.
2-کپی شناسنامه همسر دائمی متوفی
3- کپی شناسنامه وراث: ممکن است وراث با متقاضی همکاری نکنند و مدارک خور را در اختیار وی قرار ندهند. در این صورت متقاضی می تواند از شورای حل اختلاف درخواست کند تا نسبت به استعلام از اداره ثبت احوال اقدام کند.
4- کپی شناسنامه و کارت ملی متوفی
5- فرم استشهادیه:برای این منظور متقاضی باید به همراه سه شاهد به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کند. شهود باید شهادت دهند که وراث متوفی محدود به اشخاصی است که در استشهادیه درج شده است.
گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی: در برخی مواقع وراث شخصی که قبل از سال 1395 فوت کرده است ، هنوز نسبت به اخذ گواهی اقدام نکرده اند. در این صورت متقاضی باید به اداره مالیات محل فوت وی مراجعه کند و نسبت به تنظیم اظهارنامه مالیاتی و اعلام اموال متوفی اقدام کند.اداره مالیات گواهی مربوطه را صادر می نماید.
آثار حقوقی گواهی انحصار وراثت
1-بعد از صدور گواهی انحصار وراثت اشخاصی که به متوفی بدهکار هستند و یا اموال منقول یا غیر منقول متوفی در تصرف آنها است باید دین خود و یا اموال تحت تصرف را به دارنده و یا دارندگان گواهی انحصار وراثت تسلیم کنند. در غیر اینصورت مسئول جبران خساراتی هستند که به ایشان وارد می شود.
2-ممکن است اموال منقول یا غیر منقول و یا وجوه نقدی که متعلق به اشخاص مجهول المالک است در تصرف اشخاص ،صرافی ها و یا موسسات تجاری باشد. در اینصورت آنها مکلف هستند با مراجعه به محاکم محل وقوع مال نسبت به تسلیم اموال تحت تصرف خود به دولت اقدام کنند.
3-اگر اشخاص مندرج در بند 2 بعد از سپری شدن 20 سال از تاریخ فوت مالک نسبت به تسلیم اموال به دولت اقدام نکنند، به مجازات جرم خیانت در امانت محکوم می شوند.
4-ممکن است ثالثی نسبت به اموال متعلق به شخص مجهول الاوارث ادعایی داشته باشد. در این صورت وی مکلف است نسبت به وجوه نقد ده سال از تاریخ فوت و نسبت به اموال غیر منقول بیست سال از تاریخ فوت دعوای خود را مطرح کند. در غیر این صورت هیچ ادعایی از جانب وی در محاکم پذیرفته نخواهد شد.
5- در صورتی که شخصی نسبت به عدم وراثت خود عالم باشد و یا با علم به وجود وارثی غیر از خود نسبت به اخذ گواهی انحصار وراثت اقدام کند، کلاهبردار محسوب می گردد. این شخص علاوه بر جبران خسارت به مجازات کلاهبرداری محکوم خواهد شد.
انواع گواهی انحصار وراثت
مطابق بخشنامه شماره 38384 مورخ 1399/7/7 وزارت دادگستری شورای حل اختلاف به دو صورت محدود و یا نامحدود اقدام به صدور گواهی انحصار وراثت می نماید.
1- گواهی انحصار وراثت محدود: در صورتی که ارزش اموال متوفی کمتر از پانصد میلیون ریال باشد گواهی انحصار وراثت محدود صادر خواهد شدو در اینصورت نیازی به نشر آگهی نخواهد بود.
2- گواهی انحصار وراثت نامحدود: اگر متقاضی صدور گواهی ارزش اموال متوفی را بیش از پانصد میلیون ریال تعیین کرده باشد گواهی حصر وراثت به صورت نا محدود صادر خواهد شد. این نوع گواهی مستلزم نشر آگهی است.
بدون دیدگاه