مطابق قانون شوهر وظیفه پرداخت نفقه و تامین معاش خانواده و زن وظیفه تمکین از وی را دارد. این تمکین می تواند شامل برقراری روابط زناشویی و حسن معاشرت باشد. اما کارهایی مثل ظرف شستن، آشپزی و نگهداری از فرزندان مطابق قانون وظیفه زوجه نیست. اما عرف جامعه بدین شکل است که این چنین کارها را زن انجام می دهد. قانون این قیبل کارها را بدون پاسخ نگذاشته و برای زن حق مطالبه قیمت این کارها را تحت قالب اجرت المثل ایام زوجیت قرار داده است.
اجرت المثل زوجه بر چه کارهایی صدق می کند؟
اجرت‌المثل عبارت است از دستمزد متعارف کارهایی که زن در دوران زناشویی در خانه مشترک انجام داده و قصد نداشته که زحماتش را رایگان در اختیار شوهر قرار دهد.
تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی مقرر کرده: چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید.
لذا اگر شوهر در بیرون از خانه به کاری اشتغال دارد و درآمدی از این راه کسب می کند و در عین حال زن در خانه بدون دریافت مبلغی کارهای خانه را انجام می دهد، زن برای انجام این کارها مستحق دریافت حق الزحمه ایست که به دلیل ازدواج و نیاز خانواده انجام داده است. پس مستحق دریافت اجرتی مطابق با کارهای انجام شده است.
شرایط مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت
- زوجه (زن) باید ثابت کند که در منزل کارهایی را انجام داده که وظیفه او نبوده است.
بدین ترتیب زن نمی تواند بابت کارهایی که به لحاظ شرعی و قانونی بر عهده وی است ، اجرتی را مطالبه کند. (مانند تمکین ) چرا که تمکین از وظایف زن در برابر شوهرش است .
- زوجه باید ثابت کند این کارها را به دستور شوهر انجام داده است.
- زن باید اعلام کند قصد تبرع و انجام رایگان عمل را نداشته و اکنون ارزش کارهای خود را مطالبه نموده است.
- زوجین زندگی زناشویی خود را شروع کرده باشند. لذا دادگاه ها در صورت طلاق در دوران عقد، حکم به اجرت المثل ایام زوجیت نمی دهند.
میزان اجرت المثل زوجه
میزان اجرت المثل برای همه زنان یکسان نیست. این میزان با توجه به تحصیلات زوجه، وضعیت اشتغال، تعداد فرزندان، محل زندگی، امکانات زندگی مشترک، داشتن خادم، نقل مکان کردن های متعدد و حتی وضع مالی زوج و زوجه متفاوت است. به همین دلیل دادگاه برای تعیین میزان آن، قرار ارجاع به کارشناس صادر می کند و کارشناس با توجه به وضعیت زن، رقم آن را تعیین می کند.
مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت
- زن می تواند علیه شوهر خود دادخواست مطالبه اجرت المثل طرح کند.
زوجه می تواند با در دست داشتن شناسنامه و عقدنامه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و دعوای خود را ثبت نماید.
- در دعوای طلاق به هر نحو که باشد، دادگاه در صورت درخواست زن، اجرت المثل ایام زوجیت وی را محاسبه و شوهر را مکلف به پرداخت آن می نماید. بر خلاف قانون پیشین، برای دریافت اجرت المثل، لازم نیست طلاق به درخواست مرد باشد یا زن هیچ تخلفی در زندگی مشترک مرتکب نشده باشد. لذا زوجه در هر حال با ازدواج و وقوع زندگی زناشویی، می تواند اجرت المثل ایام زوجیت خود را مطالبه نماید.
با دادن دادخواست طلاق از طرف مرد و عدم رضایت زوجه، به صرف درخواست زوجه یا وکیل او، به جهت کارشناسی اجرت المثل، دادگاه قرار کارشناسی اجرت المثل صادر میکند و اجرای طلاق را موکول به پرداخت اجرت المثل می نمایند.
نکات مهم در خصوص اجرت المثل زوجه
- اجرت المثل با شرط تنصیف دارایی مندرج در عقدنامه قابل جمع است و منافاتی با هم ندارند.
- اجرت المثل زن با نحله قابل جمع نیست. بنابراین نحله در صورتی به زن تعلق می گیرد که به هر دلیل اجرت المثل به او تعلق نگرفته باشد.
- در حال حاضر جلب به خاطر نپرداختن اجرت المثل ، تا حدی دشوار شده و دادگاه ها دیگر حبس شوهر را به دشواری می پذیرند. اما زن می تواند هر مالی از شوهر خود پیدا نمود به دادگاه معرفی کند تا دادگاه با فروش آن، میزان محکوم شده را بپردازد.
همچنین شوهر می تواند دادخواست اعسار و تقسیط مطرح نموده تا به جای پرداخت آنی، به صورت قسطی بپردازد.
نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل
با عرض سلام
احتراما اینجانب و خوانده در مورخ ……… بر طبق عقدنامه……… در عقد نکاح دائم یکدیگر می باشیم. از مورخ …….. زندگی مشترک آغاز شده است و حاصل آن……… فرزند می باشد. با عنایت اینکه در تمام این سالها اینجانب تمامی امور منزل و بچه داری را بدون قصد تبرع و با دستور شوهر انجام داده ام. تقاضای محکومیت خوانده با جلب نظر کارشناس به پرداخت اجرت المثل زندگی مشترک از مورخ ……. الی مورخ ……… استدعا می شود.
نویسنده: ریحانه خلیلی وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
بدون دیدگاه