گواهی عدم حضور چیست؟

در مواردی که طرفین قرارداد  تاریخی را جهت انتقال سند رسمی مشخص می‌کنند، در صورتی که در تاریخ مشخص شده هر یک از آنها به هر دلیلی در دفترخانه حاضر نشود، شخص حضور یافته می‌تواند درخواست خود را مبنی بر صدور گواهی عدم حضور طرف مقابل به صورت کتبی به سردفتر اسناد رسمی مطرح کند.

گواهی عدم حضور چه کاربردی دارد؟

معمولا در یکی از مواد قراردادی درج می شود که در صورت عدم حضور هریک از خریدار یا فروشنده در زمان مقرر، از تاریخ گواهی عدم حضور، متخلف باید روزانه مبلغی را به عنوان خسارت به طرف دیگر بپردازد. وجه التزام قراردادی موجب اطمینان خاطر و اهرم مالی برای تحت فشار قرار دادن طرف مقابل است. این امر باعث می شود هر چه سریع تر نسبت به انجام تعهد خود در برابر طرف دیگر اقدام کند. و الا باید از عهده تمام خسارات روزانه یا مبلغ ثابتی که در قرارداد و یا قولنامه نوشته شده است تا زمان تنظیم سند یا پرداخت الباقی ثمن معامله برآید.

سوال این است که آیا اگر در روز تنظیم سند شخص حاضر گردد اما مدارک لازم برای تنظیم سند را به همراه نداشته باشد آیا طرف مقابل می تواند از سردفتر درخواست صدور گواهی نماید؟

پاسخ :صرف حضور فیریکی طرفین در دفتر اسناد رسمی ملاک نمی باشد. بلکه طرفین باید با مدارک لازم برای تنظیم سند در دفترخانه حاضر شوند. در غیر این صورت سردفتر می تواند گواهی عدم حضور او را صادر کند. چرا که هدف اصلی که همان تحقق آثار قرارداد بوده، محقق نشده است.

درخواست گواهی عدم حضور در چه زمانی باید صورت گیرد؟

حضور پیدا نکردن هر یک از طرفین در دفتر اسناد رسمی جهت  انجام تعهدات قراردادی صرفا در همان تاریخ برای شخص ذی نفع حق درخواست گواهی را ایجاد می کند. در مواقع درخواست  ذی نفع وی باید تا پایان ساعت کار دفتر خانه منتظر بماند. در غیر اینصورت بنا به تقاضای ذینفع سر دفتر اقدام به صدور گواهی حضور می نمایند.

 اگر در مبايعه نامه اي نام دو دفتر اسناد رسمی درج شده باشد آيا ذی نفع مي تواند از هر کدام از آنها درخواست صدور گواهی عدم حضور نماید؟

طرفین قرارداد نبايد در قرارداد خود به بیش از یک دفترخانه اشاره كنند. در غیر این صورت هيچكدام از اين دفاتر اسناد رسمي مبادرت به صدور گواهي عدم حضور نخواهند كرد. مانند اینکه در تاریخ مقرر در دفترخانه شماره ۱ يا ۲ حضور یافته و تعهدات خود را اجرا نمایند.

در این مثال به دو دفترخانه اشاره شده است. این امر بیانگر عدم صراحت در تعیین دفترخانه محل انجام تعهدات طرفین قرارداد است . بنابراین مشخص نیست که در صورت عدم انجام تعهد از سوی طرفین، ذی نفع از کدام دفتر اسناد رسمی درخواست صدور گواهی نماید. همچنین کدام دفتر اسناد رسمی مکلف به صدور گواهی مربوطه است.

 آیا در صورت درخواست ذی نفع، سردفتر اسناد رسمی ملزم به صدور گواهی عدم حضور است؟ اگر سردفتر از صدور گواهی عدم حضور خودداری کرد تکلیف چیست؟

مطابق بند ۱۰ از قسمت ب ماده ۶۵ آیین نامه دفاتر اسناد رسمی:

تخلفات سردفتران و دفتریاران اسناد رسمی و سردفتران ازدواج و طلاق و تنبیهات متناسب با آن‌ها به شرح زیر تعیین می‌شود.

ب ‏‏‏ـ تخلفات زیر مستوجب پرداخت جریمه نقدی مطابق قانون بودجه سنواتی و تعدیل آن براساس مقررات قانونی است.

۱۰ـ خودداری از درج مراتب حضور متقاضی ثبت سند معاملات قطعی و صلح و اجاره غیرمنقول در دفتر اندیکاتور.

ممکن است که طرفین معامله تاریخ مشخصی را برای حضور در دفترخانه اسناد رسمی جهت تنظیم و امضای سند رسمی معامله خود مشخص کرده باشند.در اینصورت هر کدام که به تعهد خود عمل نموده باشد حق دارد از سردفتر  اسناد رسمی درخواست صدور گواهی مربوطه را نماید و سردفتر نیز مکلف به صدور خواهد بود.

نتیجه

در مواردی که در مبایعه نامه یا قولنامه مبلغی به عنوان خسارت یا وجه التزام پیش بینی نشده باشد. یا مبلغ بسیار ناچیزی مقرر شده باشد. در این صورت دریافت گواهی عدم حضور تاثیری در اجبار طرف مقابل به انجام تعهد ندارد. مگر اینکه شرط شده باشد در صورت صدور گواهی عدم حضور اختیار فسخ قرارداد یا قولنامه و اخذ مبلغی به عنوان خسارت به نفع کسی که در دفترخانه حاضر شده و گواهی عدم حضور را دریافت کرده پیش بینی شود.

نویسنده: محمد احمدی آزاد وکیل پایه یک دادگستری