بر طبق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی، موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت ایران است. با این وصف کلیه زنان تبعه ایران چه در خاک ایران و یا در خارج از کشور اگر بخواهند با تبعه کشور خارجی ازدواج رسمی کنند موظف هستند که اجازه مخصوص دولت ایران که به آن “پروانه زناشویی” گفته می شود را اخذ کنند.
قانون مذکور شامل همه زنان ایرانی، گذشته از مذهب آنان می باشد. از این رو اگر یک زن ایرانی ارمنی نیز بخواهد با تبعه خارجی حتی ارمنی ازدواج نماید می بایستی پروانه زناشویی اخذ کند.
ضمانت اجرای عدم اخذ پروانه زناشویی
نتیجه عدم اخذ این پروانه شوهر مجازات می شود. مرد خارجی در صورت عدم تحصیل اجازه و اقدام به ازدواج با زن ایرانی، مستوجب تحمل حبس تأدیبی از یک تا 3 سال خواهد بود.
ماده ۵۱ قانون حمایت خانواده جدید به شرح زیر مقرر گردید:هر فرد خارجی که بدون اخذ اجازه مذکور در ماده ۱۰۶۰ ق.م. و یا بر خلاف سایر مقررات قانونی با زن ایرانی ازدواج کند به حبس تعزیری درجه پنج محکوم می شود.)همچنین سردفتری که بدون اخذ اجازه نامه یاد شده اقدام به ثبت ازدواج کند به محرومیت از اشتغال به سردفتری محکوم می شود (ماده ۵۶).
محدودیت های ازدواج زن ایرانی
- ازدواج زن مسلمان و مرد غیر مسلمان: بر طبق ماده ۱۰۵۹ قانون مدنی زن مسلمان نمی تواند به ازدواج مرد غیر مسلمان در آید. با توجه به مواد مذکور، پروانه زناشویی برای ازدواج زن مسلمان ایرانی برای با تبعه خارجی در صورتی صادر خواهد شد که مرد خارجی مسلمان باشد و مدارکی دال بر اسلام ارائه نماید.
- محدودیت کشوری: در آیین نامه اجرایی ازدواج بانوان ایرانی با اتباع خارجی مصوب ۱۳۴۵/۷/۶ هیأت وزیران آمده است که کشور متبوع مرد می بایستی ازدواج آن مرد با زن ایرانی را به رسمیت بشناسد.
برای مثال، ازدواج اتباع افغانی دارای کارت آبی رنگ با اتباع ایرانی به طور کامل ممنوع است. همچنین ازدواج اتباع عراقی داری کارت سبز بااتباع ایرانی پس از انجام مراحل مندرج در دستور العمل شماره ۵۲۶۸/م پ مورخه ۷۰/۶/۲۳ ارسالی به کلیه استانداری ها بلامانع است. طبق این دستور العمل اسنانداریها مسئول رسیدگی به در خواست های ثبت ازدواج تا صدور پروانه هستند.
نحوه اخذ پروانه زناشویی:
- برای دریافت پروانه زناشویی در صورتی که متقاضیان در خارج از کشور می باشند می بایستی به سفارت یا کنسولگری ایران در آن کشور مراجعه کنند. در ایران نیز می بایستی به وزارت کشور یا استانداری های محل اقامت مراجعه می شود.
دقت کنید حضور زوجین جهت امضای اسناد و دفاتر ازدواج در محل نمایندگی ضروری است.
- زن و مرد درخواستی مبنی بر تقاضای صدور پروانه زناشویی از سوی وزارت کشور تهیه می کنند.
- گواهینامه‌ای از مرجع رسمی کشور مرد در رابطه با عدم ممنوعیت ازدواج با زن ایرانی و به رسمیت شناختن این ازدواج صادر خواهد شد. چنانچه متقاضی بنا به دلایلی قادر به تهیه این گواهینامه نباشد، این امکان وجود دارد که وزارت کشور بدون دریافت گواهینامه و با دریافت رضایت از زن، پروانه زناشویی را صادر نماید.
- پروانه زناشویی پس از بررسی دقیق کلیه مدارک و پر کردن و فرمهای و همچنین مکاتبه با اداره اطلاعات و نیروی انتظامی استان مربوطه و اخذ موافقت ادارات مذکور دائر بر بلامانع بودن این ازدواج با امضای استاندار که به نمایندگی از سوی وزیر کشور امضا می کند در ۷ نسخه صادر می شود که برگ اول آن به متقاضی ازدواج با زن ایرانی تحویل می شود تا جهت اخذ پروانه اقامت ازدواجی به نیروی انتظامی استان مراجعه کند و پس از اخذ پروانه مذکور هر دو پروانه را یعنی پروانه زناشویی و پروانه اقامت ازدواجی را به عاقد رسمی ازدواج ارائه و عقد رسمی انجام می پذیرد.
شش برگ دیگر نیز به مراجع مربوطه دیگر مانند اداره ثبت احوال، اداره اطلاعات، وزارت خارجه، وزارت کشور و نیروی انتظامی ارسال خواهد شد. یک نسخه نیز در استانداری نگهداری می شود و بدین صورت پس از طی این مراحل زن ایرانی به عقد و ازدواج مرد خراجی در می آید.
مدارک لازم برای اخذ پروانه زناشویی
- درخواست مرد و زن مبنی بر تقاضای صدور پروانه اجازه زناشویی طبق نمونه وزارت کشور
- گواهینامه از مرجع رسمی کشور متبوع مرد مبنی بر بلامانع بودن ازدواج با زن ایرانی و به رسمیت شناختن ازدواج در کشور متبوع خود. در صورتی که تهیه گواهی نامه مذکور برای متقاضی امکانپذیر نباشد، وزارت کشور می تواند بدون دریافت مدارک فوق در صورت رضایت زن پروانه زناشویی صادر نماید.
- اصل گواهی ازدواج شرعی زوجین متضمن تشرف زوج غیر مسلمان به دین مبین اسلام صادره مراکز اسلامی مورد قبول نمایندگی. (درصورتی که زوجه مسلمان باشد) . در صورتی که مرد خارجی پیش از ازدواج به طور رسمی مسلمان نشده باشد، باید گواهی یا استشهاد (تأییدیه) تشرف به دین اسلام (مسلمان شدن) را ارائه دهد.گواهی نامه مبنی بر اینکه مرد مجرد است یا متاهل از مرجع رسمی محلی یا ماموران سیاسی و کنسولی کشور متبوع مرد
- گواهی نداشتن پیشینه بد و محکومیت کیفری مرد ازمراجع رسمی محلی یا ماموران سیاسی و کنسولی کشور متبوع مرد. همچنین گواهی عدم سوءپیشینه کیفری از مرجع مربوطه در کشور ایران در صورتی که مرد بیگانه در ایرن اقامت داشته باشد.
- گواهی از مراجع محلی یا ماموران سیاسی و کنسولی کشور متبوع مرد مبنی بر وجود استطاعت و مکنت زوج و همچنین تعهدنامه ثبتی از طرف مرد بیگانه مبنی بر اینکه متعهد شود که نفقه زن و اولاد و هرگونه حق دیگری که زن نسبت به او پیدا کند در صورت بد رفتاری یا ترک و طلاق پرداخت نماید.
همچنین:
6. اصل اجازه نامه رسمی ولی قهری دوشیزه. درصورت فوت ولی زوجه، ارائه گواهی فوت ولی الزامی است. چنانچه زوجه دارای سابقه طلاق و یا وفات همسر اول در شناسنامه باشد ارائه اصل طلاق نامه و یا گواهی فوت ضروری می باشد.
7.اصل گواهی نامه بهداشتی زوجین مبنی بر سلامت کامل و نداشتن هرگونه بیماری واگیردار و مانع از ازدواج شامل ( ایدز، هپاتیت، بیماری های مقاربتی، اعتیاد و تالاسمی) .
8.اگر مرد خارجی قبلاً ازدواج کرده باشد باید برای ازدواج مجدد سند قانونی طلاق و یا فوت همسر اول خود را ارائه کند. همچنین گواهی مجرد بودن خود را از سفارت یا کنسولگری کشور خود ارائه دهد. مگر مرد خارجی متقاضی ازدواج پناهنده بوده و چون شخصی پناهنده هیچ گونه رابطه ای با سفارت کشور خود ندارد. لذا ارائه گواهی تجرد و امثال آن در خصوص چنین شخصی منتفی است.
مراجع صلاحیتدار ایرانی موظف هستند به جای مدارک مذکور تعهدی از زوجه بگیرند که هیچ گونه مسئولیتی در قبال عواقب بعدی این ازدواج ندارند. در صورتی که مرد متقاضی ازدواج با زن ایرانی که پناهنده است، دارای همسر قبلی بوده باشد عواقب آن بر عهده زوجه ایرانی است.
ازدواج مرد ایرانی و زن خارجی
در خصوص ازدواج مرد ایرانی با زن تبعه خارجی محدودیتی وجود ندارد. مگر این که بر طبق ماده ۱۰۶۱ قانون مدنی دولت ازدواج بعضی از مأمورین، کارمندان یا محصلین با زن تبعه خارجی موکول به اجازه دولت کرده باشد.
نویسنده : ریحانه خلیلی وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
بدون دیدگاه